"Bức tường nợ" ngày càng phình to, các chính phủ cần làm gì nếu không muốn nền kinh tế phát nổ?

"Bức tường nợ" ngày càng phình to, các chính phủ cần làm gì nếu không muốn nền kinh tế phát nổ?

Trần Quốc Khải

Trần Quốc Khải

Junior Editor

14:08 17/10/2024

Nếu các thị trường giá lên luôn vượt qua những lo lắng, thì các cuộc khủng hoảng tài chính thường “đâm sầm” vào một bức tường nợ. Thị trường đang bước vào những dấu hiệu đầu tiên của một cuộc khủng hoảng mới. Không chỉ là quy mô ngày càng lớn của các khoản nợ đáng lo ngại, mà vấn đề chính là việc phải tái cấp vốn một khối lượng lớn các khoản nợ đến hạn. Năm tới và đặc biệt là năm 2026 sẽ là những năm đầy thách thức cho các nhà đầu tư.

Hãy xem xét điều này: trong những tháng tới, giá cổ phiếu không chỉ phải vượt qua những hoài nghi ngày càng tăng của nhà đầu tư về tăng trưởng và lạm phát, mà đến cuối năm 2025, chúng sẽ phải đối diện với một “bức tường nợ” lớn. Thuật ngữ này mô tả việc các khoản nợ phải tái cấp vốn tập trung, phần lớn là những khoản nợ được vay vài năm trước, khi lãi suất ở mức cực thấp. Những căng thẳng trong việc tái cấp vốn tương tự đã góp phần gây ra các cuộc khủng hoảng tài chính lớn trong quá khứ như khủng hoảng châu Á năm 1997-98 và khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008-09.

Những căng thẳng phát sinh vì nợ ngày càng gia tăng, trong khi thanh khoản mang tính chu kỳ. Lịch sử cho thấy rằng sự ổn định tài chính đòi hỏi tỷ lệ tương đối ổn định giữa lượng nợ và lượng thanh khoản. Quá nhiều nợ so với thanh khoản sẽ đe dọa tạo ra các cuộc khủng hoảng khi các khoản nợ đáo hạn mà không thể tái cấp vốn. Ngược lại, quá nhiều thanh khoản có thể dẫn đến lạm phát tiền tệ và bong bóng giá tài sản. Do đó, điều quan trọng là các nhà hoạch định chính sách cần xem xét sự cân bằng trong việc ra quyết định.

Đây không phải là lập luận “sách vở” thông thường, khi lý thuyết vẫn coi các thị trường vốn chủ yếu là cơ chế tài trợ mới cho chi tiêu. Tuy nhiên, dưới sức nặng của nợ toàn cầu hiện nay - được ước tính bởi Viện Tài chính Quốc tế ở mức 315 nghìn tỷ USD trong quý đầu tiên - các thị trường này đã trở thành các hệ thống tái cấp vốn khoản vay khổng lồ.

Trong một thế giới bị chi phối bởi tái cấp vốn nợ, quy mô năng lực của bảng cân đối tài chính quan trọng hơn nhiều so với mức lãi suất. Hiện nay, khoảng ba trong số bốn giao dịch trên các thị trường tài chính chỉ đơn thuần là tái cấp vốn cho các khoản nợ hiện có. Với thời gian đáo hạn trung bình là bảy năm, điều này có nghĩa là gần 50 nghìn tỷ USD nợ toàn cầu hiện tại cần phải tái cấp vốn mỗi năm.

Điều này đòi hỏi quy mô bảng cân đối tài chính lớn hơn. Đáng lo ngại là điều này cũng đòi hỏi lượng thanh khoản toàn cầu ngày càng lớn để "bôi trơn" hệ thống.

Thực tế là thanh khoản toàn cầu - dòng tiền tiết kiệm và tín dụng chảy qua các thị trường tài chính - gần đây đã tăng mạnh. Bằng chứng là những mức tăng vững chắc gần đây trên các thị trường tài sản rủi ro, cũng như các mức đỉnh lịch sử trên nhiều thị trường chứng khoán và vàng. Thanh khoản toàn cầu được thúc đẩy bởi sự gia tăng việc cho vay ngân hàng, được hỗ trợ bởi giá trị tài sản thế chấp tăng lên và danh sách dài các NHTW sẵn sàng nới lỏng chính sách tiền tệ. Ước tính mới nhất của Financial Times cho thấy thanh khoản toàn cầu đã tăng 16.1 nghìn tỷ USD trong 12 tháng qua và tăng 5.9 nghìn tỷ USD kể từ cuối tháng 6 để đạt gần 175 nghìn tỷ USD, tương đương khoảng 1.5 lần GDP toàn cầu. Điều này đồng nghĩa với mức tăng trưởng hàng năm 15% - một tỷ lệ có vẻ lành mạnh.

Tuy nhiên, nhìn về tương lai, các thị trường sẽ yêu cầu nhiều thanh khoản hơn nữa để đáp ứng "cơn thèm" nợ. Kể từ năm 1980, tỷ lệ giữa nợ của các quốc gia phát triển và thanh khoản toàn cầu trung bình ở mức 2.5 lần, và trong năm khủng hoảng 2008, tỷ lệ này đã đạt mức 2.9 lần. Tỷ lệ này đạt đỉnh trong cuộc khủng hoảng ngân hàng Eurozone năm 2010-12. Đến năm 2027, tỷ lệ này có khả năng lại vượt quá mức 2.7 lần. Đáng lo ngại hơn, đến năm 2026, “bức tường nợ” - đo lường quy mô nợ đáo hạn hàng năm của các nền kinh tế phát triển - có thể tăng gần một phần năm lên hơn 33 nghìn tỷ USD, tương đương ba lần mức chi tiêu hàng năm của các quốc gia.

Các nhà hoạch định chính sách có thể làm gì để bảo vệ nhà đầu tư? Trong ngắn hạn, câu trả lời là quản lý rõ ràng các điều kiện thanh khoản thay vì chỉ điều chỉnh lãi suất. Điều này có thể không được ưa chuộng vì sẽ dẫn thị trường trở lại với các chương trình nới lỏng định lượng (QE) và thắt chặt định lượng (QT) của NHTW nhằm hỗ trợ nền kinh tế. Điều này có thể dẫn đến rủi ro khi các NHTW quá vội vàng sẽ dẫn đến việc thổi phồng các bong bóng tài sản lớn hơn. Tuy nhiên, với vấn đề thâm hụt ngân sách chính phủ lớn và cố hữu, và với sự chuyển dịch đáng chú ý gần đây từ Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen, khi cấp vốn cho các khoản vay bằng tín phiếu và trái phiếu ngắn hạn, các nhà kinh tế dự đoán rằng lượng thanh khoản toàn cầu có thể cần mở rộng với tốc độ 8-10% mỗi năm. Nói cách khác, với tốc độ tăng trưởng này, quy mô tổng thể của thanh khoản sẽ tăng gấp đôi sau mỗi tám năm.

Về lâu dài, giải pháp duy nhất là giảm nợ. Với dân số già hóa đòi hỏi chi tiêu phúc lợi ngày càng lớn và bắt buộc, đây là một thách thức lớn đối với các chính phủ. Nhưng nếu không có biện pháp mạnh mẽ hơn, chi phí của lần cứu trợ ngân hàng tiếp theo có thể khiến các gói cứu trợ năm 2008-09 trông thật bé nhỏ.

Financial Times

Broker listing

Cùng chuyên mục

Thuế quan, công nghệ bứt phá và thị trường đặt cược vào sự rút lui, không phải sụp đổ

Thuế quan, công nghệ bứt phá và thị trường đặt cược vào sự rút lui, không phải sụp đổ

Thị trường tài chính tiếp tục bứt phá, bất chấp những cơn gió ngược từ chính trị, với động lực chính đến từ nhóm cổ phiếu công nghệ dẫn đầu. Nvidia là “viên ngọc sáng” trong làn sóng AI, vừa vượt mốc vốn hóa 4 nghìn tỷ USD, đẩy giá cổ phiếu bay cao, vượt lên trên những mối lo về căng thẳng thương mại và các phát biểu cứng rắn từ Tổng thống Mỹ. Trong khi đó, các biện pháp thuế quan mới từ Trump, từ đồng đến dược phẩm, thậm chí cả Brazil, vẫn tiếp tục được triển khai, nhưng dường như không để lại tác động rõ ràng đến thị trường.
Ngành ô tô Trung Quốc chịu áp lực kép: Dư cung, chiến tranh giá và căng thẳng tài chính

Ngành ô tô Trung Quốc chịu áp lực kép: Dư cung, chiến tranh giá và căng thẳng tài chính

Ngành ô tô Trung Quốc đang chịu sức ép lớn từ dư thừa công suất và cuộc chiến giá kéo dài, làm xói mòn biên lợi nhuận và kéo dài chu kỳ thanh toán cho nhà cung cấp. Dữ liệu từ 33 nhà sản xuất cho thấy các chỉ số tài chính chủ chốt đều suy giảm từ năm 2019 đến 2024. Trong khi một số công ty như BYD cải thiện được lợi nhuận, phần lớn doanh nghiệp trong ngành đối mặt với nợ tăng, tồn kho cao và áp lực thanh khoản. Chính phủ Trung Quốc đã cam kết kiểm soát cuộc đua giảm giá và thúc đẩy tái cấu trúc ngành một cách có trật tự.
Chứng khoán châu Á tăng nhẹ nhờ Nvidia và kỳ vọng Fed hạ lãi suất, thị trường phớt lờ chính sách thuế quan mới của Trump

Chứng khoán châu Á tăng nhẹ nhờ Nvidia và kỳ vọng Fed hạ lãi suất, thị trường phớt lờ chính sách thuế quan mới của Trump

Cổ phiếu châu Á tăng vào thứ Năm nhờ động lực từ Nvidia chạm mốc vốn hóa 4 nghìn tỷ USD và kỳ vọng Fed sẽ cắt giảm lãi suất trong năm nay. Trong khi đó, thị trường phản ứng thờ ơ với các mức thuế mới từ Tổng thống Trump, bao gồm thuế 50% đối với đồng và hàng xuất khẩu từ Brazil. Đồng USD suy yếu, giá dầu giảm nhẹ, còn Bitcoin tiếp tục dao động gần mức đỉnh lịch sử.
Thị trường chứng khoán vẫn "xanh" bất chấp sức ép từ thuế quan, NVIDIA vượt mốc 4.000 tỷ USD

Thị trường chứng khoán vẫn "xanh" bất chấp sức ép từ thuế quan, NVIDIA vượt mốc 4.000 tỷ USD

Trọng tâm của thị trường vẫn đặt vào triển vọng tăng trưởng, khi các ông lớn công nghệ tiếp tục kéo thị trường chứng khoán vượt qua làn khói mờ của bất ổn thương mại. Việc Nvidia bứt phá vượt ngưỡng vốn hóa 4,000 tỷ USD đã tiếp thêm sinh lực cho phe mua, ngay cả khi những tuyên bố cứng rắn mới nhất về thuế quan từ Tổng thống Trump đang đe dọa làm chao đảo tâm lý nhà đầu tư. Tựa như con tàu chủ lực dẫn đầu đoàn hạm, Nvidia tiến thẳng qua sóng gió đầu năm với cánh buồm căng gió—không phải nhờ cường điệu, mà nhờ nhu cầu thực sự, đơn hàng đã được khóa chặt và lực kéo không ngừng từ các khoản đầu tư vào hạ tầng AI.
OPEC+ bỏ dao mổ, cầm đinh ba: Trận chiến thị phần bắt đầu

OPEC+ bỏ dao mổ, cầm đinh ba: Trận chiến thị phần bắt đầu

Thị trường dầu mỏ vật chất đang biến thành một chiến trường khốc liệt, nơi kỷ luật cung cấp bị thay thế bởi cuộc đấu tranh giành thị phần không khoan nhượng. OPEC+ đã bỏ “dao mổ”—công cụ quản lý giá nhẹ nhàng—để cầm “đinh ba”, đâm thẳng vào thị phần bằng sức mạnh cung ứng. Đợt tăng sản lượng gần 550,000 thùng/ngày cho tháng 8 không chỉ đơn thuần là một điều chỉnh—mà là một tuyên bố chiến lược. Nhóm này được dự đoán sẽ đảo ngược toàn bộ mức cắt giảm 2.2 triệu thùng/ngày vào tháng 9, sớm hơn gần một năm so với kế hoạch ban đầu.
Chính sách tiền tệ toàn cầu: Thận trọng là lựa chọn chiến lược

Chính sách tiền tệ toàn cầu: Thận trọng là lựa chọn chiến lược

Mỗi năm, mùa hè đánh dấu thời điểm diễn ra hai hội nghị ngân hàng trung ương quan trọng, nơi các nhà hoạch định chính sách tiền tệ, học giả và đại diện khu vực tư nhân hội tụ để thảo luận các nghiên cứu mới và trao đổi quan điểm về triển vọng kinh tế toàn cầu. Đầu tiên là Diễn đàn ECB, tổ chức vào cuối tháng 6 tại thị trấn ven biển lộng gió Sintra, Bồ Đào Nha; kế đến là hội nghị Jackson Hole vào cuối tháng 8 tại vùng núi Rocky Mountains, Wyoming, Mỹ. Năm nay, dù gió ở Sintra thổi mạnh không ngừng, các cuộc thảo luận vẫn diễn ra một cách điềm tĩnh, tập trung và sâu sắc – một phép ẩn dụ phù hợp cho tâm thế của các ngân hàng trung ương hiện nay.
Forex Forecast - Diễn đàn dự báo tiền tệ