Kể từ khi Hoa Kỳ nâng mức thuế đối với hàng hóa từ Trung Quốc lên 145% vào đầu tháng 4, lượng hàng vận chuyển đã giảm sút đáng kể, với mức ước tính có thể lên đến 60%. Mặc dù sự sụt giảm lớn này từ một trong những đối tác thương mại chính của Hoa Kỳ chưa gây tác động rõ rệt đến người tiêu dùng, nhưng tình hình được dự báo sẽ sớm thay đổi.

Đến giữa tháng 5, hàng nghìn doanh nghiệp thuộc mọi quy mô sẽ cần bổ sung hàng tồn kho. Trong cuộc họp tuần trước với Tổng thống Trump, các tập đoàn bán lẻ lớn như Walmart và Target đã bày tỏ lo ngại rằng người tiêu dùng sẽ phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt hàng hóa và giá cả tăng cao. Torsten Slok, Giám đốc kinh tế của Apollo Management, gần đây cũng đã đưa ra cảnh báo về nguy cơ thiếu hàng tương tự thời kỳ đại dịch COVID -19 và làn sóng cắt giảm nhân sự quy mô lớn trong các lĩnh vực vận tải, hậu cần và bán lẻ.

Mặc dù Tổng thống Trump đã thể hiện thái độ cởi mở và linh hoạt hơn trong những ngày gần đây về vấn đề thuế nhập khẩu áp dụng với Trung Quốc và các quốc gia khác, nhưng nhiều chuyên gia cho rằng đã quá muộn để ngăn chặn những tác động từ cú sốc cung ứng lan rộng trong nền kinh tế Hoa Kỳ, với ảnh hưởng có thể kéo dài đến tận mùa Giáng sinh.

"Chúng ta đang trong giai đoạn thời gian vô cùng quan trọng," Jim Gerson, Chủ tịch The Gersons Companies, nhà cung cấp đồ trang trí lễ hội và nến có lịch sử 84 năm cho các nhà bán lẻ lớn tại Hoa Kỳ, chia sẻ. Công ty có trụ sở tại Olathe, Kansas này nhập khẩu hơn 50% sản phẩm từ Trung Quốc và hiện có khoảng 250 container đang chờ được vận chuyển.

"Chúng tôi cần tìm ra giải pháp cho vấn đề này," Gerson, đại diện thế hệ thứ ba điều hành công ty với doanh thu hàng năm khoảng 100 triệu USD, nhấn mạnh. "Và hy vọng sẽ sớm có những tiến triển tích cực."

Số lượng tàu hướng đến Hoa Kỳ giảm mạnh

Ngay cả khi tình hình căng thẳng được cải thiện, việc khôi phục hoạt động thương mại xuyên Thái Bình Dương vẫn tiềm ẩn nhiều thách thức. Ngành vận tải đã điều chỉnh cắt giảm công suất để phù hợp với nhu cầu suy giảm. Điều này đồng nghĩa với việc làn sóng đơn hàng tăng đột biến sau khi quan hệ giữa hai quốc gia được cải thiện sẽ gây áp lực lớn lên hệ thống, dẫn đến tình trạng chậm trễ và chi phí gia tăng. Một tình huống tương tự đã từng diễn ra trong thời kỳ đại dịch COVID-19 khi giá container tăng gấp bốn lần và các tàu hàng phải chờ đợi kéo dài tại các cảng.

"Sẽ có sự gia tăng áp lực tại các cảng biển, từ đó ảnh hưởng đến vận tải đường bộ và đường sắt, tạo ra những chậm trễ và điểm nghẽn trong hệ thống," Lars Jensen, Giám đốc điều hành công ty tư vấn vận tải biển Vespucci Maritime giải thích. "Các cảng được thiết kế để vận hành với luồng vận chuyển ổn định, không phải để đối phó với những biến động lớn về khối lượng hàng hóa."

Các biện pháp thuế quan đối với Trung Quốc được áp dụng vào thời điểm đặc biệt quan trọng đối với ngành bán lẻ. Tháng 3 và tháng 4 là giai đoạn các nhà cung cấp thường bắt đầu tăng cường hàng tồn kho cho nửa cuối năm để đáp ứng nhu cầu cho mùa mua sắm trở lại trường học và Giáng sinh. Đối với nhiều công ty, những mặt hàng phục vụ mùa Giáng sinh đầu tiên dự kiến sẽ được vận chuyển đến Hoa Kỳ trong vòng 2 tuần tới.

"Hoạt động kinh doanh của chúng tôi đang gặp nhiều khó khăn," Jay Foreman, Giám đốc điều hành công ty đồ chơi Basic Fun tại Boca Raton, Florida, nhà cung cấp cho các khách hàng bán lẻ lớn như Amazon và Walmart, chia sẻ. Ông mô tả các biện pháp thuế quan hiện tại như một hình thức cấm vận thực tế và cho biết khách hàng đã tạm hoãn đơn đặt hàng, đồng thời dự đoán họ sẽ bắt đầu hủy đơn nếu mức thuế quan đối với hàng Trung Quốc duy trì ở mức hiện tại trong thời gian dài.

"Chúng tôi còn khoảng vài tuần trước khi tình hình trở nên thực sự nghiêm trọng," Foreman, người điều hành công ty với doanh thu khoảng 200 triệu USD mỗi năm và nhập khẩu khoảng 90% sản phẩm từ Trung Quốc, nhận định. "Hiện tại, mức độ thiệt hại vẫn trong tầm kiểm soát, nhưng mỗi tuần trôi qua, mức độ ảnh hưởng sẽ gia tăng đáng kể."

Những thách thức trong chuỗi cung ứng

Những dấu hiệu đầu tiên của những biến động trong chuỗi cung ứng đã bắt đầu xuất hiện tại châu Á. Theo dữ liệu theo dõi tàu biển của Bloomberg, hiện có khoảng 40 tàu hàng đã ghé qua các cảng tại Trung Quốc và đang hướng về Hoa Kỳ, giảm khoảng 40% so với đầu tháng 4.

Những tàu này vận chuyển khoảng 320,000 container, ít hơn một phần ba so với thời điểm ngay sau khi Tổng thống Trump thông báo tăng thuế quan lên 145% đối với hầu hết hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc.

Judah Levine, Trưởng bộ phận nghiên cứu của nền tảng đặt hàng vận chuyển Freightos, cho biết nhiều nhà nhập khẩu Hoa Kỳ sẽ đẩy nhanh việc đặt hàng từ các đối tác thương mại khác trong thời gian được hoãn thuế 90 ngày đối với chính sách thuế quan tương ứng của Tổng thống Trump. Điều này có thể giúp giảm bớt tác động của những biến động tập trung vào Trung Quốc thông qua hệ thống cảng và mạng lưới hậu cần.

Khi hàng hóa từ Trung Quốc trở nên kém cạnh tranh về giá, nhiều doanh nghiệp nhập khẩu tại Hoa Kỳ đang chuyển hướng sang các nhà cung cấp tại khu vực Đông Nam Á.

Hapag-Lloyd, hãng vận tải container lớn thứ năm thế giới, thông báo trong một tuyên bố qua email tuần trước rằng họ nhận thấy khoảng 30% đơn đặt hàng từ Trung Quốc đến Hoa Kỳ đã bị hủy. Tuy nhiên, doanh số từ các nhà xuất khẩu tại Campuchia, Thái Lan và Việt Nam lại tăng trưởng mạnh mẽ.

Tuy nhiên, những tác động đến nền kinh tế vẫn có thể gây nhiều khó khăn trong những tháng tới, theo nhận định của Levine.

"Nhiều khả năng sẽ diễn ra sự chậm lại đáng kể và quá trình khởi động lại có thể dẫn đến tình trạng ùn tắc, với mức độ phục hồi và gián đoạn có mối tương quan với thời gian gián đoạn trước đó."

Với nhu cầu vận chuyển hàng hóa từ Trung Quốc đến Hoa Kỳ giảm mạnh, các hãng vận tải đã điều chỉnh giảm công suất để duy trì mức giá cước. Trong tháng 4, đã có khoảng 80 chuyến tàu từ Trung Quốc đến Hoa Kỳ bị hủy, nhiều hơn khoảng 60% so với bất kỳ tháng nào trong thời kỳ đại dịch COVID-19.

"Có thể khẳng định rằng ngành vận tải container chưa từng đối mặt với những thách thức vĩ mô ở quy mô như hiện nay," McCown viết trong một báo cáo nghiên cứu gần đây.

Giá cước vận chuyển lao dốc do thương mại Mỹ - Trung suy giảm

Tổ chức Thương mại Thế giới đã đưa ra cảnh báo rằng khối lượng hàng hóa giao dịch giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc có thể giảm đến 80%, phù hợp với nhận định của Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ Scott Bessent về tình hình hiện tại như một hình thức cấm vận thương mại thực sự.

Những bất ổn này là một phần lý do khiến các nhà kinh tế đánh giá nguy cơ suy thoái kinh tế Hoa Kỳ gần như ở mức 50-50. Các chuyên gia được Bloomberg khảo sát dự đoán nhập khẩu sẽ giảm với tốc độ 7% hàng năm trong quý II - mức giảm lớn nhất kể từ giai đoạn đầu của đại dịch.

Những biến động trong chuỗi cung ứng dự kiến sẽ xảy ra đã khiến các nhà kinh tế điều chỉnh tăng dự báo lạm phát do khả năng giá cả sẽ tăng cao. Các nhà quản lý doanh nghiệp dự đoán giá hàng hóa từ Trung Quốc có thể tăng gấp đôi đối với một số mặt hàng nhất định. Những diễn biến này sẽ diễn ra trong bối cảnh tâm lý người tiêu dùng đang suy giảm đáng kể.

Nếu tình trạng căng thẳng thương mại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc kéo dài thêm vài tuần nữa, các nhà cung cấp và doanh nghiệp bán lẻ sẽ cần đưa ra những quyết định chiến lược cho nửa cuối năm, bao gồm việc lựa chọn danh mục hàng hóa để vận chuyển và điều chỉnh mức giá phù hợp.

Nhiều nhà cung cấp dự báo sẽ có một số lượng lớn đơn đặt hàng bị hủy. Điều này sẽ thúc đẩy các doanh nghiệp bán lẻ tìm kiếm nguồn hàng thay thế tại thị trường nội địa Hoa Kỳ và các quốc gia khác để duy trì nguồn cung, thậm chí là sử dụng hàng tồn kho từ mùa Giáng sinh năm trước.

Các nhà kinh tế dự báo nhập khẩu của Mỹ sẽ giảm sau làn sóng tích trữ hàng hóa

Tình hình này cũng sẽ tạo ra những áp lực tài chính đáng kể, buộc nhiều công ty phải thực hiện các biện pháp cắt giảm chi phí, điều chỉnh nhân sự hoặc tìm đến các nguồn vốn vay với lãi suất cao.

Theo Foreman, những diễn biến trong những tuần gần đây gợi nhớ về thời kỳ đại dịch, tuy nhiên có những khác biệt quan trọng. Các biện pháp hạn chế trong đại dịch COVID-19 là một cú sốc không lường trước, nhưng chuỗi cung ứng toàn cầu đã phục hồi tương đối nhanh chóng và nhiều ngành, bao gồm cả lĩnh vực đồ chơi, đã kết thúc năm với kết quả kinh doanh ấn tượng.

"Tình hình hiện tại có thể mang tính phức tạp hơn bởi thời gian kéo dài càng lâu, hậu quả có thể càng nghiêm trọng," ông bày tỏ quan ngại. Đại dịch COVID-19 từng đặt ra nhiều câu hỏi chưa có lời giải về bản chất của virus và thời gian phục hồi. Ngược lại, những thách thức hiện nay có thể được giải quyết nhanh chóng hơn nếu Tổng thống Trump quyết định điều chỉnh chính sách thuế quan. "Những tác động dài hạn có thể nghiêm trọng hơn. Nhưng giải pháp cũng có thể đến sớm hơn nhiều.", ông Foreman kết luận.