Donald Trump đã đe dọa áp mức thuế quan 50% lên hàng hóa từ Brazil và cáo buộc quốc gia này đe dọa quyền tự do ngôn luận, đánh dấu sự leo thang đáng kể trong căng thẳng giữa Mỹ và nền kinh tế lớn nhất khu vực Mỹ Latinh.

Trong một bức thư đăng trên mạng xã hội Truth Social hôm thứ Tư, Trump công kích chính quyền của Tổng thống Luiz Inácio Lula da Silva vì cách đối xử với cựu Tổng thống cánh hữu Jair Bolsonaro của Brazil.

Trump gọi Bolsonaro — người đang bị xét xử vì cáo buộc âm mưu đảo chính — là “một nhà lãnh đạo được kính trọng rộng rãi trên thế giới trong nhiệm kỳ của ông”, đồng thời gọi vụ án là một “cuộc săn phù thủy cần phải chấm dứt NGAY LẬP TỨC!”

Ông nói thêm rằng mức thuế quan — có hiệu lực từ ngày 1 tháng 8 — được áp đặt “một phần” do những “cuộc tấn công thâm độc vào bầu cử tự do và các quyền tự do ngôn luận cơ bản của người Mỹ” từ phía Brazil.

Tổng thống Mỹ cũng cáo buộc Tòa án Tối cao Brazil đã ban hành “hàng trăm lệnh kiểm duyệt BÍ MẬT và TRÁI PHÁP LUẬT” nhắm vào các nền tảng mạng xã hội Mỹ, đe dọa họ bằng những khoản phạt hàng triệu USD và khả năng “trục xuất” khỏi quốc gia Nam Mỹ này.

Bức thư gửi Brazil là thư thứ tám Trump đăng trong ngày thứ Tư và là một phần trong chiến dịch gây áp lực rộng lớn hơn nhằm buộc 22 quốc gia phải ký thỏa thuận thương mại với Mỹ hoặc đối mặt với các mức thuế mới.

Trước đó cùng ngày, Trump đã áp thuế từ 25% đến 30% lên Algeria, Brunei, Iraq, Libya, Moldova, Philippines và Sri Lanka. Những bức thư này được gửi sau các đe dọa áp thuế 25% với Nhật Bản và Hàn Quốc vào thứ Hai.

Tuy nhiên, trong khi các quốc gia khác nhận được những bức thư gần như giống hệt nhau, đề cập đến “sức mạnh và cam kết” trong quan hệ thương mại với Mỹ, thì bức thư gửi quốc gia đông dân nhất Mỹ Latinh lại mang một giọng điệu khác biệt rõ rệt.

Mức thuế 50% mà Trump đe dọa áp lên Brazil cũng cao hơn đáng kể so với mức thuế 10% mà ông đã áp dụng hồi 2 tháng 4 như một phần trong chính sách thuế “có đi có lại”.

Sau khi Trump tuyên bố sẽ công bố mức thuế mới đối với Brazil, nhưng trước khi tiết lộ con số 50%, Phó tổng thống kiêm Bộ trưởng Thương mại Geraldo Alckmin của Brazil đã gọi mức thuế mới là “không công bằng” và khẳng định Brazil không gây ra vấn đề gì cho Mỹ.

“Tôi không thấy lý do gì để tăng thuế với Brazil,” ông nói với báo giới ở Brasília. “Mỹ có thể bị thâm hụt thương mại, nhưng lại đang thặng dư với Brazil.”

Mỹ ghi nhận mức thặng dư thương mại hàng hóa 7.4 tỷ USD với Brazil trong năm 2024, theo Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ.

Ông Alckmin cho rằng mức thuế mới sẽ gây tổn hại cho nền kinh tế Mỹ, và dẫn chứng lĩnh vực thép: “Chúng tôi là khách hàng lớn thứ ba của than luyện kim Mỹ. Chúng tôi sản xuất bán thành phẩm và bán cho Mỹ để họ hoàn thiện. Nên việc áp thuế sẽ khiến chuỗi cung ứng của họ tăng chi phí.”

Chính phủ Brazil đã triệu tập một cuộc họp nội các khẩn cấp, theo truyền thông địa phương.

Đòn công kích của Trump nhằm vào chính quyền cánh tả của ông Lula đang đẩy hai nền dân chủ lớn nhất châu Mỹ tiến gần hơn tới một cuộc khủng hoảng ngoại giao.

Sự can thiệp của Trump ủng hộ Bolsonaro sẽ làm phấn khích phong trào cực hữu tại Brazil, vốn cho rằng chiến dịch pháp lý chống lại thông tin sai lệch trên mạng đang nhắm mục tiêu không công bằng vào phe bảo thủ.

Các công tố viên đã truy tố Bolsonaro vì bị cáo buộc âm mưu đảo chính nhằm duy trì quyền lực sau khi thất cử trước Lula vào năm 2022. Vị cựu tổng thống cực hữu này phủ nhận mọi sai phạm.

Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio từng nói hồi tháng 5 rằng Washington đang cân nhắc trừng phạt một thẩm phán Tòa án Tối cao Brazil — ông Alexandre de Moraes — người đã ra lệnh gỡ bỏ các tài khoản mạng xã hội bị cho là phát tán tin giả.

Thẩm phán này từng đối đầu với Elon Musk năm ngoái về nền tảng X của tỷ phú này và từng ra lệnh cấm trang web này hoạt động tại Brazil trong thời gian ngắn.

Lá thư gửi Brazil của Trump được công bố sau khi ông đe dọa áp thêm mức thuế 10% với các thành viên của khối BRICS, trong đó Brazil là quốc gia sáng lập. Tối Chủ nhật, ứng viên Đảng Cộng hòa này cáo buộc khối các nền kinh tế đang phát triển đang theo đuổi “các chính sách chống Mỹ”.

Tại hội nghị thượng đỉnh thường niên của BRICS diễn ra ở Rio de Janeiro trong tuần này, ông Lula đã đáp trả bằng cách kêu gọi tìm kiếm giải pháp thay thế đồng USD trong thương mại — một đề xuất mà Trump cũng đã chỉ trích.

Bộ Ngoại giao Brazil đã triệu quyền đại sứ Mỹ trong ngày sau khi đại sứ quán Mỹ đưa ra tuyên bố thể hiện sự ủng hộ với ông Bolsonaro.