Mở đầu tuyên bố ngày thứ Tư, Ủy ban ghi nhận "Mặc dù biến động trong xuất nhập khẩu đã ảnh hưởng đến các số liệu thống kê, những chỉ báo gần đây cho thấy hoạt động kinh tế vẫn tiếp tục mở rộng với tốc độ ổn định." Bằng việc đề cập đến vấn đề thương mại ngay từ đầu, Ủy ban đã nhận diện thách thức trọng tâm hiện nay là sự triển khai chính sách thuế quan cực đoan gây nhiều biến động cho thị trường.

Trong đoạn tiếp theo, Fed nhấn mạnh "Sự không chắc chắn về triển vọng kinh tế đã tăng thêm." Đáng chú ý, từ "thêm" là sự bổ sung mới so với tuyên bố hồi tháng Ba. Cũng trong văn bản này, Ủy ban nhấn mạnh "Ủy ban đang chú trọng đến các rủi ro đối với cả hai mặt của nhiệm vụ kép và đánh giá rằng rủi ro về tỷ lệ thất nghiệp leo thang và lạm phát ở mức cao hơn đã tăng lên."

Phân tích sâu hơn, Fed đang bày tỏ quan ngại về nguy cơ đình lạm trong nền kinh tế. Mặc dù Fed không đưa ra dự báo trực tiếp về xu hướng giá cả và thất nghiệp tăng cao, việc chủ động đề cập đến những rủi ro này được xem như lời cảnh báo nghiêm túc và là cơ sở hợp lý cho quyết định duy trì chính sách hiện tại trong khi chờ đợi bằng chứng thực tế từ thị trường.

Tại cuộc họp báo sau đó, Chủ tịch Fed Jerome Powell liên tục nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết về dữ liệu kinh tế cụ thể trước khi Fed đưa ra bất kỳ động thái điều chỉnh nào. Mặc dù thừa nhận sự bất ngờ về quy mô và phạm vi của các chính sách thuế quan mới, ông Powell khéo léo tránh trả lời các câu hỏi liên quan đến việc Tổng thống Donald Trump có ý định sa thải ông, lộ trình tương lai của lãi suất cũng như những chỉ trích gần đây từ Kevin Warsh, người được dự đoán sẽ kế nhiệm vị trí của ông.

Phản ứng của thị trường trước những thông điệp này khá ôn hòa. Lợi suất TPCP kỳ hạn 2 năm hầu như không biến động, trong khi dự báo về lãi suất cho cuối năm vẫn duy trì ổn định ở mức 3.5 - 3.75%.

Đối với Unhedged, diễn biến này củng cố quan điểm mà chúng tôi đã trình bày hôm qua về triển vọng kinh tế Mỹ. Chúng tôi đã phân tích rằng mặc dù mọi kịch bản đều có thể xảy ra, tổng hợp các yếu tố rủi ro đang nghiêng về khả năng đình lạm. Phản hồi từ độc giả cũng phản ánh nhận định tương tự khi đa số lựa chọn phương án D trong ma trận phân tích của chúng tôi là "đình lạm" với mức độ tin cậy trung bình. Điều đáng chú ý là phương án A, "trạng thái cân bằng", bất ngờ đứng ở vị trí thứ hai trong các dự báo.

Như Chủ tịch Powell đã điểm ra, còn nhiều biến số phức tạp liên quan đến lạm phát, thất nghiệp và tăng trưởng. Các nhà hoạch định chính sách, nhà đầu tư và chuyên gia phân tích đều cần kiên nhẫn chờ đợi những dữ liệu kinh tế mới được công bố trong thời gian tới.

Chiến lược kinh tế của chính quyền Tổng thống Trump

Trong bài phát biểu tại Hội nghị đầu tư Viện Milken hôm thứ Hai, Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent đã đưa ra tuyên bố quan trọng.

"Hoa Kỳ là điểm Schelling của tài chính toàn cầu. Chúng ta sở hữu đồng tiền dự trữ của thế giới, thị trường vốn sâu rộng và thanh khoản nhất, cùng hệ thống quyền sở hữu tài sản vững mạnh nhất. Chính những yếu tố này đã biến Hoa Kỳ thành điểm đến ưu tiên hàng đầu cho dòng vốn quốc tế. Mục tiêu của chính quyền là tiếp tục nâng cao sức hấp dẫn của vị thế này."

"Điểm Schelling" được hiểu là vị trí cân bằng tự nhiên trong một hệ thống hoặc thị trường mà các bên tham gia tự động hội tụ vào đó mà không cần thỏa thuận trước. Cách diễn đạt này phần nào khác biệt với nội dung còn lại của trích dẫn, vốn nhấn mạnh ưu thế vượt trội của thị trường Mỹ so với các thị trường khác trên thế giới. Tuy nhiên, thông điệp chính của Bessent rõ ràng là khẳng định dòng vốn toàn cầu chảy vào Mỹ là hiện tượng tích cực mà chính quyền đang nỗ lực thúc đẩy.

Trong một phát biểu khác, ông Bessent nhấn mạnh: "Mục tiêu chính sách thương mại của chúng tôi là tạo sân chơi công bằng cho đội ngũ lao động và doanh nghiệp xuất sắc của Hoa Kỳ. Trong môi trường cạnh tranh bình đẳng, ngành công nghiệp Mỹ hoàn toàn có thể vượt trội mọi đối thủ. Chính sách thuế quan được thiết kế nhằm khuyến khích các công ty đầu tư trực tiếp vào Hoa Kỳ, tuyển dụng nhân lực tại đây, xây dựng cơ sở sản xuất tại đây và sản xuất hàng hóa tại đây."

Trọng tâm của tuyên bố này hết sức rõ ràng. Chính quyền mong muốn gia tăng sản xuất trong nước thay vì phụ thuộc vào các quốc gia cạnh tranh. Nói cách khác, thâm hụt thương mại khổng lồ của Mỹ (lên đến 1.1 nghìn tỷ USD trong năm 2024) được xem là vấn đề cần giải quyết, và chính quyền đang quyết tâm thu hẹp con số này.

Với góc nhìn kinh tế vĩ mô, ta có thể nhận thấy mâu thuẫn tiềm ẩn trong hai lập luận trên. Thặng dư tài khoản vốn của Mỹ (hiện tượng dòng vốn chảy vào nhiều hơn ra) và thâm hụt tài khoản thanh toán (nhập khẩu nhiều hơn xuất khẩu) thực chất là hai mặt không thể tách rời của cùng một phương trình cân bằng. Về nguyên lý, trong một thế giới không còn thâm hụt thương mại, sẽ không tồn tại thặng dư vốn đổ vào Mỹ.

Thâm hụt tài khoản thanh toán của Hoa Kỳ được bù đắp nhờ dòng vốn khổng lồ từ nước ngoài

Để hiểu rõ hơn, hãy xem xét vai trò của Hoa Kỳ trong hệ thống tài chính toàn cầu. Theo cách mô tả của Martin Wolf, Mỹ đóng vai trò "trung tâm cân bằng cuối cùng" của nền kinh tế thế giới. Trong khi Trung Quốc và một số quốc gia khác theo đuổi mô hình tiêu dùng thấp và sản xuất cao, Mỹ lại vận hành theo hướng ngược lại. Yếu tố giúp duy trì sự cân bằng trong hệ thống bất cân xứng này chính là dòng vốn đầu tư khổng lồ chảy vào Mỹ, tài trợ cho mức tiêu dùng lớn của người Mỹ. Wall Street, xét về bản chất, là cỗ máy xử lý và hưởng lợi từ những dòng vốn này thông qua hệ thống phí giao dịch.

Quy mô của dòng vốn này thực sự ấn tượng khi theo ước tính của Torsten Sløk tại Apollo, người nước ngoài hiện đang sở hữu khoảng 30 nghìn tỷ USD giá trị cổ phiếu, trái phiếu chính phủ và tín dụng doanh nghiệp Mỹ. Sự giàu có của Wall Street phần lớn được tạo ra từ việc quản lý và phân phối khối tài sản khổng lồ này.

Một cách lôgic, Wall Street đáng lẽ phải phản đối mạnh mẽ bất kỳ kế hoạch nào nhằm thu hẹp thâm hụt thương mại. Tuy nhiên, hai quan điểm của Bộ trưởng Bessent không hoàn toàn mâu thuẫn. Có thể hình dung được một thế giới nơi tài khoản thanh toán và vốn của Mỹ cân bằng nhưng Wall Street vẫn phát triển mạnh mẽ. Thực tế, có hai kịch bản khả thi.

Kịch bản thứ nhất, hoạt động đầu tư nội địa diễn ra sôi động đến mức đòi hỏi lượng lớn phát hành trái phiếu, IPO, sáp nhập doanh nghiệp và các giao dịch tài chính phức tạp khác, bù đắp cho sự sụt giảm của dòng vốn quốc tế.

Kịch bản thứ hai, nền kinh tế Mỹ với cán cân thương mại cân bằng tạo ra mức thu nhập dồi dào đến mức quốc gia có thể xuất khẩu vốn tương đương với lượng vốn nhập khẩu.

Có cơ sở để tin rằng chính quyền Tổng thống Trump đang hướng đến một trong hai kết quả này. Chỉ riêng việc đặt ra mục tiêu lớn lao như vậy đã phản ánh tầm nhìn đầy tham vọng cũng như những thách thức to lớn trong quá trình thực hiện.

Mối quan ngại chính không nằm ở tính mạch lạc về mặt lý thuyết của các chính sách kinh tế đang được triển khai, mà là tính khả thi trong thực tiễn. Quá trình cải tổ nền kinh tế để gia tăng năng lực sản xuất thêm khoảng nửa nghìn tỷ USD hàng hóa nhằm thay thế nhập khẩu hoặc phục vụ xuất khẩu (trong bối cảnh GDP sản xuất của Mỹ năm ngoái đạt khoảng 2.9 nghìn tỷ USD) sẽ đòi hỏi thời gian đáng kể và phải vượt qua nhiều rào cản phức tạp.

Một trong những thách thức đáng chú ý được đồng nghiệp Chris Giles và cựu đồng nghiệp Matt Klein của tôi phân tích là vấn đề tái phân bổ vốn. Khi vốn con người, tài chính và vật chất được dồn vào lĩnh vực sản xuất và xuất khẩu, nguồn lực này sẽ bị rút khỏi các lĩnh vực khác trong nền kinh tế. Điều đáng lo ngại là việc chuyển hướng như vậy có thể làm giảm hiệu quả sử dụng vốn tổng thể.

Xét cho cùng, có những lý do thực tế khiến vốn đầu tư hiện nay chưa tập trung vào lĩnh vực sản xuất. Hiệu quả sử dụng vốn thấp hơn sẽ dẫn đến suy giảm sức mạnh kinh tế thay vì tăng cường. Nếu thu nhập của Mỹ tăng lên và nhiều vốn hơn chảy ra nước ngoài, câu hỏi đặt ra là những dòng vốn này sẽ tìm đến đâu làm điểm đến? Liệu Trung Quốc có phải là đáp án?

Có thể chính quyền Tổng thống Trump đang đánh giá rằng "nền kinh tế thời Biden" suy yếu đến mức tồn tại nhiều năng lực sản xuất chưa được khai thác, sẵn sàng được huy động để phục hưng ngành công nghiệp. Tuy nhiên, như Klein đã nhận xét sâu sắc, "càng ít dư thừa trong nền kinh tế, bất kể là nhà máy hay lao động không hoạt động, hoạt động xuất khẩu càng phải thay thế các hoạt động kinh tế khác" vốn có thể mang lại hiệu quả cao hơn.

Xét về tính hợp lý, khó có nhà đầu tư sáng suốt nào sẵn sàng rót vốn vào các dự án chuyển hướng nguồn lực sang lĩnh vực có năng suất thấp hơn. Klein cũng chỉ ra rằng biến động của đồng USD trên thị trường ngoại hối phản ánh sự thận trọng này. Nếu các chính sách "ngày giải phóng" thực sự có tiềm năng thúc đẩy đầu tư trong nước, đồng USD lẽ ra phải tăng giá thay vì suy giảm.