Những mục tiêu nào đã bị tấn công?
Vào thứ Bảy, Israel đã tấn công hai cơ sở xử lý khí đốt ở bờ biển phía nam Iran – nơi xử lý khí từ mỏ khí South Pars, mỏ khí tự nhiên lớn nhất thế giới.
South Pars trải dài gần 4,000 dặm vuông dưới lòng Vịnh Ba Tư, nối sang Qatar – nơi nó được gọi là mỏ North Field.

Một trong các giàn khoan ngoài khơi của mỏ đã phải tạm ngừng sản xuất sau cuộc tấn công, nhưng được cho là không bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Các cơ sở này xử lý khí từ mỏ thành methane dùng trong nước, cũng như LPG (khí hóa lỏng) và ethane – nguyên liệu cho các nhà máy hóa dầu.

Israel cũng tấn công kho nhiên liệu và xăng Shahran – nằm ở khu dân cư trung lưu phía bắc Tehran, cùng với các bồn chứa ở Shahr Rey, phía nam thủ đô.

Hãng thông tấn Shana cho biết tình hình tại mỏ South Pars và các kho dầu ở Tehran “hoàn toàn trong tầm kiểm soát”. Cơ quan này cũng nói rằng lượng nhiên liệu dự trữ tại các cơ sở ở Tehran “khá thấp” vào thời điểm bị tấn công.

Một người phát ngôn của lực lượng cứu hỏa Tehran cho biết các đám cháy ở Shahran không phải do nổ xăng mà là do một dẫn xuất dầu khác chưa được nêu tên.

Các quan chức tại nhà máy hóa dầu Shahid Tondguyan và nhà máy lọc dầu Tabriz đều phủ nhận bị tấn công.

Tác động là gì?

Các cuộc tấn công cho thấy Israel đang cố gắng làm suy yếu và gián đoạn chuỗi cung ứng khí đốt và nhiên liệu trong nước của Iran, nhằm gây ra tình trạng thiếu hụt, thay vì nhắm vào sản lượng hay xuất khẩu dầu khí – điều vốn có thể gây chấn động thị trường toàn cầu.

Nhà máy lọc dầu lớn nhất của Iran nằm tại Abadan, gần biên giới Iraq và cửa ngõ Vịnh Ba Tư, với công suất xử lý 500,000 thùng dầu thô mỗi ngày.

Hệ quả đối với thị trường năng lượng là gì?

Dù chưa có tác động nào tới xuất khẩu dầu của Iran cho đến thời điểm hiện tại, nhưng việc xung đột lan sang cơ sở hạ tầng năng lượng có khả năng khiến các nhà đầu tư lo ngại.

Điều đáng lo là Iran có thể trả đũa bằng cách tấn công các mục tiêu năng lượng ở các nước vùng Vịnh khác như Ả Rập Xê Út hay Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE), hoặc cản trở dòng chảy dầu khí qua eo biển Hormuz – tuyến hàng hải hẹp nằm giữa Iran và các quốc gia vùng Vịnh, nơi một phần ba lượng dầu vận chuyển bằng đường biển toàn cầu đi qua.

Thị trường dầu đã đóng cửa cuối tuần và sẽ mở lại vào sáng thứ Hai tại châu Á.

Iran có thể trả đũa như thế nào?
Cơ sở hạ tầng năng lượng của chính Israel cũng dễ bị tổn thương.

Vào Chủ nhật, Bazan – đơn vị vận hành một trong những nhà máy lọc dầu lớn nhất của Israel ở thành phố cảng Haifa – cho biết các đường ống và tuyến truyền dẫn tới khu phức hợp đã bị hư hại bởi các cuộc tấn công tên lửa của Iran.

Công ty cho biết nhà máy vẫn tiếp tục hoạt động, nhưng một số cơ sở hạ nguồn trong khu phức hợp đã phải ngừng vận hành. Không có thương vong hay thiệt hại về người được ghi nhận. Cổ phiếu của Bazan giảm 1.3% trong phiên giao dịch sáng Chủ nhật.

Israel cũng đã đóng cửa các mỏ khí Karish và Leviathan như một biện pháp đề phòng, mặc dù các mỏ khí khác vẫn hoạt động. Mạng lưới điện của Israel không kết nối với các nước láng giềng và nước này phụ thuộc vào khí tự nhiên cho khoảng 70% lượng điện sản xuất.

Trong khi đó, Iran trong quá khứ nhiều lần đe dọa sẽ đóng cửa eo biển Hormuz. Tuy nhiên, hầu hết các nhà phân tích cho rằng điều này rất khó xảy ra, vì nó sẽ ảnh hưởng tiêu cực tới tất cả các quốc gia trong khu vực phụ thuộc vào tuyến đường này, cũng như Trung Quốc – khách hàng mua dầu lớn nhất của Iran.

Cho đến nay, vẫn chưa có dấu hiệu gián đoạn nghiêm trọng nào, nhưng Iran có thể bắt đầu nhắm mục tiêu vào các tàu thuyền cụ thể đi qua eo biển. Hồi tháng 4/2024, lực lượng đặc nhiệm Iran đã lên và bắt giữ tàu container MSC Aries, mà họ tuyên bố có liên hệ với Israel.