Khi Moscow "khước từ cành ô liu": Bước ngoặt thầm lặng trong chính sách của Trump

Khi Moscow "khước từ cành ô liu": Bước ngoặt thầm lặng trong chính sách của Trump

Quỳnh Chi

Quỳnh Chi

Junior Editor

10:43 15/05/2025

Khi Phó Tổng thống JD Vance phát biểu về cuộc xung đột Ukraine tại diễn đàn chính sách đối ngoại ở Washington tuần trước, giới ngoại giao đã chuẩn bị tinh thần đón nhận những chỉ trích mang đậm phong cách MAGA nhắm vào Kiev cùng những thiện cảm kín đáo dành cho Moscow. Thay vào đó, họ nghe được điều hoàn toàn bất ngờ.

Đề cập đến gói đề xuất hòa bình của Nga, Vance tuyên bố: "Chúng tôi cho rằng họ đang đòi hỏi quá nhiều." Những người tham dự không khỏi ngạc nhiên. Vance từng là nhân vật trung tâm trong cuộc đối đầu đáng ghi nhớ tại Phòng Bầu dục hồi tháng Hai, khi ông công khai chỉ trích Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy, buộc tội ông này thiếu biết ơn trước sự hỗ trợ của Mỹ — sự kiện mà nhiều người cho rằng báo hiệu sự đổ vỡ hoàn toàn trong quan hệ Kiev-Washington.

Phát ngôn của Vance phản ánh sự chuyển biến đáng chú ý trong tông điệu của chính quyền Trump. Các quan chức Mỹ ngày càng tỏ ra mất kiên nhẫn với Vladimir Putin, trong khi nghi ngờ ngày càng tăng rằng chính nhà lãnh đạo Nga, chứ không phải Zelenskyy, có thể là rào cản lớn nhất cho tiến trình hòa bình. "Người Mỹ ban đầu có cách tiếp cận đơn giản hóa — lấy lòng Nga, gây sức ép lên Zelenskyy, và chúng ta sẽ đạt được thỏa thuận," Wolfgang Ischinger, cựu đại sứ Đức tại Mỹ, người nhận được bình luận của Vance tại diễn đàn tuần trước, nhận định. "Hóa ra, đơn thuần chiều lòng Nga là không đủ."

Các nỗ lực ngoại giao quốc tế nhằm chấm dứt xung đột đã gia tăng mạnh mẽ trong những ngày gần đây. Theo đề xuất của Putin, Nga và Ukraine dự kiến sẽ tổ chức đàm phán trực tiếp tại Thổ Nhĩ Kỳ vào thứ Năm — mặc dù vẫn chưa xác định liệu nhà lãnh đạo Nga có đích thân tham dự hay không. Vào thứ Ba, một quan chức cấp cao Nhà Trắng xác nhận Ngoại trưởng Marco Rubio cùng các đặc phái viên của Trump là Steve Witkoff và Keith Kellogg sẽ tham gia. Tuy nhiên, mục tiêu hàng đầu của Trump — một lệnh ngừng bắn mở đường cho đàm phán hòa bình và chấm dứt xung đột — vẫn chưa thể hiện thực hóa. Putin đã bác bỏ các lời kêu gọi quốc tế về việc ngừng giao tranh, bất chấp đe dọa từ các cường quốc phương Tây — bao gồm cả Mỹ — về khả năng áp đặt các biện pháp trừng phạt mới nghiêm khắc.

Thái độ bất hợp tác hiển nhiên của Nga đang trở thành yếu tố gây bức xúc cho Trump, theo nhận định của các nhà quan sát. "Bạn có thể cảm nhận rõ sự thất vọng trong cách truyền đạt thông điệp của [Trump]," Michael McFaul, cựu đại sứ Mỹ tại Nga, phân tích. "Ông ấy có thể đang nhận ra rằng mình đã nhượng bộ quá nhiều mà không nhận được gì đáp lại." Thực tế, theo một trong những đề xuất do Mỹ đưa ra tháng trước nhằm chấm dứt xung đột, Washington bày tỏ thiện chí công nhận quyền kiểm soát của Nga đối với Crimea — một nhượng bộ đã gây phẫn nộ cho Ukraine và EU, nhưng vẫn bị Putin từ chối.

Các bài đăng trên nền tảng truyền thông xã hội của Trump phản ánh rõ nét sự thiếu kiên nhẫn ngày càng tăng. Vào cuối tháng Tư, sau khi Nga phóng tên lửa vào khu vực dân sự Ukraine, ông tuyên bố rằng ông nghi ngờ Điện Kremlin "chỉ đang dẫn dắt tôi" và đe dọa áp đặt các biện pháp trừng phạt thứ cấp cùng các chế tài ngân hàng đối với Moscow. "Trump đang đi đến kết luận rằng Putin không phải là đồng minh của Mỹ," Bill Taylor, người đảm nhiệm vị trí đại sứ Mỹ tại Ukraine từ 2006-09, nhận định. "Có một nhận thức rõ ràng rằng [Putin] không đáng tin cậy... rằng ông ta không đàm phán một cách nghiêm túc."

Việc quy lỗi cho phía Ukraine về tình trạng xung đột kéo dài ngày càng trở nên khó khăn. Trong những tuần gần đây, Zelenskyy đã nỗ lực không ngừng để thể hiện mình là đối tác hợp tác tích cực, ủng hộ yêu cầu của Mỹ về lệnh ngừng bắn. Vào Chủ nhật, ông đã đồng ý với đề xuất đàm phán trực tiếp tại Thổ Nhĩ Kỳ của Putin sau khi Trump kêu gọi chấp thuận. Quan hệ Kiev-Washington đã khôi phục đáng kể kể từ vụ đối đầu căng thẳng tại Phòng Bầu dục hồi tháng Hai, một phần nhờ thỏa thuận khoáng sản chiến lược mở đường cho các dự án đầu tư chung vào các nguồn tài nguyên thiết yếu của Ukraine.

Các quan chức Ukraine khẳng định thỏa thuận này gia tăng đáng kể khả năng Mỹ sẽ tiếp tục hỗ trợ năng lực phòng thủ cho Ukraine. "Giờ đây Trump đã có lợi ích trực tiếp trong cuộc chơi," một nguồn tin tiết lộ. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ liệu Trump đã thực sự chuyển hướng thiện cảm sang Ukraine — hoặc sẵn sàng trừng phạt Nga vì thái độ ngoan cố. Trong khi hầu hết lãnh đạo phương Tây và Kellogg, đặc phái viên Mỹ tại Ukraine, đều chỉ trích đề xuất đàm phán trực tiếp của Putin, nhấn mạnh cần có lệnh ngừng bắn trước, Trump lại ca ngợi động thái của nhà lãnh đạo Nga, chào đón "một ngày tiềm năng vĩ đại cho cả Nga và Ukraine".

"Trump chắc chắn nhận thấy Putin không tuân thủ luật chơi," Eric Green, cựu cố vấn của Tổng thống Joe Biden tại Hội đồng An ninh Quốc gia và hiện là học giả không thường trú tại viện nghiên cứu Carnegie Endowment for International Peace, nhận định. "Nhưng tôi không tin rằng hệ quả sẽ là những biện pháp gây sức ép thực chất lên Putin." Ischinger bày tỏ sự "hài lòng" khi Vance đã điều chỉnh quan điểm về Nga và khi lập trường của Mỹ và châu Âu về xung đột Ukraine đang "hội tụ". Tuy nhiên, cựu đại sứ Đức tại Mỹ bổ sung rằng phó tổng thống "đã không tiến tới bước logic tiếp theo, đó là tuyên bố chúng ta cần thực sự siết chặt vòng vây đối với Nga".

Ngược lại, nhiều chính trị gia Mỹ khác đang kiên quyết thúc đẩy lập trường cứng rắn với Moscow. Thượng nghị sĩ Lindsey Graham, đồng minh thân cận của Trump, tiết lộ ông đã nhận được sự ủng hộ lưỡng đảng cho dự luật áp đặt các biện pháp trừng phạt "nghiền nát" đối với Nga, bao gồm thuế suất 500% đối với hàng nhập khẩu từ các quốc gia mua dầu và khí đốt của Nga, nếu Putin không khởi động đàm phán nghiêm túc để chấm dứt xung đột. Dự luật đã được 72 thượng nghị sĩ ủng hộ — minh chứng rõ ràng cho thấy sự ủng hộ dành cho Ukraine vẫn mạnh mẽ tại Đồi Capitol. "Các biện pháp trừng phạt này phản ánh quan điểm của Thượng viện rằng chúng tôi xác định Nga là thủ phạm chính," Graham phát biểu với báo giới vào cuối tháng trước. Putin, ông nhấn mạnh thêm, "sẽ phạm sai lầm nghiêm trọng nếu coi thường Trump".

Các chuyên gia đánh giá rằng Nga đang đặt cược vào kịch bản tổng thống Mỹ mất kiên nhẫn với tiến trình hòa bình. "Putin đang triển khai chiến lược dài hơi và tin rằng thời gian đang về phía ông ta," McFaul phân tích. "Ông ta đang tính toán rằng Trump sẽ dần mất hứng thú và Mỹ sẽ cắt giảm viện trợ quân sự, từ đó làm suy yếu tiềm lực quân đội Ukraine," cựu đại sứ Mỹ tại Nga nhận định.

Tuy nhiên, một số chuyên gia khác cho rằng nguy cơ tổng thống Mỹ từ bỏ Ukraine đã giảm đáng kể trong những tuần gần đây. Thomas Graham, học giả xuất sắc tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại và cựu giám đốc cấp cao phụ trách Nga trong Ban cán sự Hội đồng An ninh Quốc gia, đánh giá Trump sẽ gặp trở ngại lớn trong việc hiện thực hóa một trong những mục tiêu chiến lược — tái thiết quan hệ với Nga — mà không giải quyết trước hết vấn đề Ukraine. "Ở đây có quá nhiều lợi ích đan xen," ông nhấn mạnh. "Đúng là ông ấy vẫn có thể từ bỏ Ukraine — nhưng nếu làm vậy, đó sẽ quá rõ ràng là một thất bại chính sách."

Financial Times

Broker listing

Cùng chuyên mục

Thực tế nghiệt ngã: Giá dầu lao dốc khi Trump kêu gọi hòa bình và thị trường lo ngại dư thừa nguồn cung

Thực tế nghiệt ngã: Giá dầu lao dốc khi Trump kêu gọi hòa bình và thị trường lo ngại dư thừa nguồn cung

Giá dầu sụp đổ sau tuyên bố ngừng bắn giữa Iran và Israel của Tổng thống Trump, khi cuộc xung đột được “giảm leo thang có kiểm soát” và không gây tổn hại đến hạ tầng dầu mỏ. Với rủi ro địa chính trị tan biến, thị trường quay lại đối mặt với thực tế nguồn cung dư thừa và nhu cầu yếu – một kịch bản khó hỗ trợ giá trong ngắn hạn.
Trump úp mở khả năng thay đổi chế độ Iran, chính quyền Mỹ khẳng định chỉ nhắm vào chương trình hạt nhân

Trump úp mở khả năng thay đổi chế độ Iran, chính quyền Mỹ khẳng định chỉ nhắm vào chương trình hạt nhân

Tổng thống Trump gợi ý khả năng thay đổi chế độ tại Iran sau cuộc tấn công quy mô lớn vào các cơ sở hạt nhân, trong khi các quan chức trong chính quyền nhấn mạnh mục tiêu giới hạn là kiềm chế tham vọng hạt nhân của Tehran. Chiến dịch không kích “Midnight Hammer” được cho là đã gây thiệt hại nghiêm trọng cho ba địa điểm nhạy cảm, đẩy căng thẳng khu vực lên mức cao. Dù Iran đã trả đũa Israel bằng tên lửa, nước này vẫn chưa mở rộng phản ứng nhắm vào lực lượng Mỹ.
Thị trường toàn cầu biến động trong bối cảnh lo ngại Iran trả đũa và giá dầu leo thang

Thị trường toàn cầu biến động trong bối cảnh lo ngại Iran trả đũa và giá dầu leo thang

Thị trường chứng khoán châu Á giảm điểm trong khi giá dầu tăng lên mức cao nhất trong 5 tháng do lo ngại căng thẳng leo thang giữa Mỹ và Iran sau cuộc tấn công vào cơ sở hạt nhân. Nhà đầu tư theo dõi sát khả năng Iran gián đoạn vận chuyển dầu qua eo biển Hormuz, điều có thể đẩy giá dầu Brent vượt 100 USD/thùng. Đồng thời, áp lực lạm phát từ giá năng lượng khiến kỳ vọng về việc Fed cắt giảm lãi suất trở nên thận trọng hơn.
Mở cửa phiên Á: Tài sản trú ẩn hưởng lợi, giá dầu tăng phi mã nhưng chưa gióng lên hồi chuông báo động

Mở cửa phiên Á: Tài sản trú ẩn hưởng lợi, giá dầu tăng phi mã nhưng chưa gióng lên hồi chuông báo động

Hợp đồng tương lai mở đầu tuần với đà giảm nhẹ nhưng nhanh chóng ổn định, trong khi giá dầu thô biến động theo tin tức căng thẳng Trung Đông nhưng chưa bùng phát thật sự. Vàng tăng giá do rủi ro địa chính trị, đồng yên mất vị thế trú ẩn an toàn, còn đồng đô la yếu dần giữa bối cảnh tài chính toàn cầu phức tạp và nguy cơ leo thang xung đột vẫn còn ở phía trước.
Căng thẳng Trung Đông: Cán cân quyền lực toàn cầu đang dịch chuyển?

Căng thẳng Trung Đông: Cán cân quyền lực toàn cầu đang dịch chuyển?

Việc Mỹ can dự vào xung đột Iran - Israel có thể định hình lại trật tự địa chính trị toàn cầu. Nếu Mỹ thành công, Washington sẽ củng cố vị thế siêu cường; ngược lại, một cuộc chiến kéo dài có thể khiến Trung Quốc và Nga hưởng lợi. Châu Âu đứng trước nguy cơ kép: khủng hoảng tị nạn và giá dầu tăng cao.
Forex Forecast - Diễn đàn dự báo tiền tệ