New York đã yêu cầu một thẩm phán ngăn chặn chính quyền Trump giữ lại các phê duyệt hoặc cấp vốn liên bang trong nỗ lực của tổng thống nhằm chấm dứt chương trình thu phí tắc nghẽn của Manhattan.

Yêu cầu này, được đệ trình hôm thứ Hai, được đưa ra sau khi bang cho biết họ đã đạt đến “bế tắc” trong tranh chấp với chính phủ liên bang về khoản phí 9 USD mà hầu hết người lái xe phải trả để vào các tuyến phố sầm uất nhất của quận. Bộ trưởng Giao thông Vận tải Hoa Kỳ Sean Duffy đã đe dọa giữ lại các phê duyệt đối với các dự án giao thông hoặc có khả năng từ chối cấp vốn trừ khi việc thu phí kết thúc trước ngày 21 tháng 5.

Chương trình thu phí tắc nghẽn đã rơi vào tình trạng bất ổn kể từ khi đi vào hoạt động cách đây bốn tháng, do Tổng thống Donald Trump tìm cách chấm dứt kế hoạch này. Cơ quan Giao thông Đô thị (MTA) của bang New York đã khởi kiện Giám đốc DOT, Patrick Duffy, sau khi ông gửi thư ngày 19 tháng 2 thông báo rằng chính quyền liên bang sẽ rút lại sự chấp thuận đã được cấp dưới thời Tổng thống Joe Biden — dù chương trình đã chính thức triển khai từ ngày 5 tháng 1. MTA yêu cầu tòa án ra phán quyết tuyên bố hành động ngăn chặn chương trình là trái pháp luật.

New York khẳng định họ sẽ không dừng việc thu phí trừ khi tòa án yêu cầu. Giờ đây, MTA, đơn vị vận hành chương trình, đang tìm kiếm một lệnh của tòa án để ngăn chặn Bộ Giao thông Vận tải Hoa Kỳ thực hiện các lời đe dọa của Duffy trong khi vụ kiện của bang chống lại chính quyền đang được tiến hành.

“Chính quyền hiện tại lại dùng đến chiêu bài quen thuộc: tìm cách sử dụng sai mục đích nguồn vốn liên bang như một công cụ gây áp lực, thay vì bảo vệ tính hợp pháp của quyết định trước tòa,” luật sư của MTA lập luận.

MTA – cơ quan điều hành hệ thống tàu điện ngầm, xe buýt và đường sắt ngoại ô của Thành phố New York – đang trông đợi nguồn thu từ chương trình thu phí tắc nghẽn để cải tạo mạng lưới giao thông hơn 100 năm tuổi. Khoản thu này dự kiến sẽ hỗ trợ phát hành trái phiếu trị giá 15 tỷ USD để tài trợ cho các dự án như nâng cấp tín hiệu tàu hỏa, kéo dài tuyến tàu điện ngầm Second Avenue đến Harlem, và cải thiện khả năng tiếp cận tại các nhà ga.

Ngoài ra, nếu Bộ Giao thông Hoa Kỳ (DOT) từ chối phê duyệt hoặc cấp vốn, nhiều dự án xây dựng khác của MTA cũng sẽ bị đe dọa. Hiện cơ quan này đang triển khai kế hoạch đầu tư dài hạn trị giá 68.4 tỷ USD, trong đó có 14 tỷ USD đến từ nguồn ngân sách liên bang. Khoản chi này sẽ được dùng để sửa chữa nhà ga Grand Central đang xuống cấp, mua hàng ngàn toa tàu mới và nâng cấp hệ thống điện để tránh tình trạng mất điện.

Vụ kiện của New Jersey

Thu phí tắc nghẽn cũng nhằm mục đích giảm giao thông và cải thiện chất lượng không khí trong khu vực thu phí, từ Phố 60 xuống mũi phía nam của đảo. New York đã phải đối mặt với các vụ kiện, bao gồm một vụ từ bang láng giềng New Jersey, cho rằng chương trình này sẽ chỉ dịch chuyển tắc nghẽn và ô nhiễm từ Manhattan sang lãnh thổ của họ. Các thách thức này đã không ngăn chặn được việc triển khai kế hoạch vào ngày 5 tháng 1.

Trump đã nói rằng kế hoạch thu phí tắc nghẽn sẽ làm tổn hại nền kinh tế địa phương và Duffy vào tháng 2 đã gọi đó là “một cái tát vào mặt những người Mỹ thuộc tầng lớp lao động và các chủ doanh nghiệp nhỏ.” Thống đốc Đảng Dân chủ Kathy Hochul nói rằng kế hoạch thu phí là rất cần thiết và đang phát huy hiệu quả.

Dữ liệu của MTA cho thấy khoảng 7.5 triệu phương tiện ít hơn đã vào khu vực thu phí trong năm nay, với mức giảm 8% trong tháng 1, 12% trong tháng 2 và 13% trong tháng 3. Đồng thời, phí thu đã mang lại 159 triệu USD trong quý đầu tiên, với doanh thu hàng tháng theo đúng kế hoạch để hỗ trợ việc phát hành trái phiếu dự kiến.

MTA đã yêu cầu Thẩm phán Tòa án Quận Hoa Kỳ Lewis Liman ra phán quyết về yêu cầu lệnh của tòa án trước ngày 28 tháng 5, khi Duffy đã nói rằng DOT sẽ bắt đầu thực hiện các biện pháp. Liman đã cho chính quyền Trump đến ngày 16 tháng 5 để phản hồi và lên lịch điều trần vào ngày 27 tháng 5 nếu ông cho rằng cần thiết.