Chỉ vài giờ sau khi Donald Trump giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Mỹ, truyền thông Nhật Bản đã sử dụng thuật ngữ “matatora” - từ ngữ thứ ba liên quan đến Trump trong từ điển ngày càng tăng của Nhật về sự lo ngại trước khả năng ông trở lại. Từ đầu tiên trong chuỗi là “moshitora” (“nếu Trump”), xuất hiện vào cuối năm 2023, thể hiện sự lo lắng âm thầm trong các giới chính phủ, doanh nghiệp và thị trường. Từ thứ hai, “hobotora” (“gần như chắc chắn là Trump”), đã được sử dụng rộng rãi trong năm nay, yêu cầu quan tâm nhiều hơn đến rủi ro về địa chính trị, lạm phát và thương mại. “Matatora” (“Trump đã trở lại”) mang đến lý do chung để lo lắng.

Tuy nhiên, với một số người, từ này đã khơi dậy hy vọng và lập luận rằng - nếu không dính vào xung đột khu vực hoặc thảm họa bất ngờ nào khác - Nhật Bản có thể được chuẩn bị tốt hơn so với hầu hết các thị trường phát triển ngoài Mỹ để phát triển trong vài năm tới.

Neil Newman, một chiến lược gia theo dõi Nhật Bản từ những năm 1980, cho rằng thị trường chứng khoán Tokyo hiếm khi sẵn sàng bùng nổ như bây giờ. Theo ông, sự bế tắc chính trị phát sinh từ cuộc tổng tuyển cử hỗn loạn của Nhật Bản vào tháng trước và việc không có chính sách bất lợi nào có thể làm cho thị trường trở nên hấp dẫn hơn đối với các quỹ toàn cầu lớn.

Đó là một lập luận cuốn hút, được làm phong phú thêm bởi các phản ứng thị trường tức thời và biến động ở Tokyo ngay khi có tin tức hôm thứ Tư: cổ phiếu của các nhà xuất khẩu tăng (do dự đoán đồng yên sẽ yếu hơn), cổ phiếu ngành công nghiệp quốc phòng tăng (Trump sẽ yêu cầu đồng minh chi tiêu nhiều hơn cho quân đội), ngân hàng tăng (lạm phát sẽ tăng và lãi suất cũng vậy) và các công ty có lợi ích từ việc đưa ngành công nghiệp bán dẫn của Nhật về nước có thể được đẩy mạnh nhanh chóng khi Trump còn nắm quyền.

Nicholas Smith, một chiến lược gia tại CLSA, cũng nhận thấy khả năng có một cú hích trong vòng sáu tháng cho Nhật Bản khi tâm lý lạc quan của thị trường thúc đẩy lĩnh vực tài chính. Chi tiêu vốn toàn cầu, vốn bị đóng băng trước cuộc bầu cử Mỹ, có thể sớm “tan chảy”, mang lại lợi ích cho Nhật Bản.

Trường hợp dài hạn cho cổ phiếu Nhật Bản dưới thời Trump phụ thuộc vào hai lý do chính. Thứ nhất là việc mất đi lợi thế của Thượng Hải và Hồng Kông sẽ là cơ hội cho Tokyo. Quan hệ Mỹ-Trung dưới chính quyền Biden đã không tốt, và có lý do để tin rằng nó sẽ tệ hơn dưới thời Trump. Các quỹ hưu trí Mỹ đã chịu áp lực phải ngừng hoặc rút vốn đầu tư, trong khi các giao dịch tại Trung Quốc do các quỹ đầu tư tư nhân Mỹ dẫn dắt hầu như im hơi lặng tiếng. Một phần tiền hưu trí của Mỹ có thể đã quay lại Hồng Kông và Trung Quốc trong vài tháng gần đây, nhưng điều này có thể nhanh chóng thay đổi dưới thời Trump. Quan trọng hơn, dòng tiền có khả năng sẽ đổ về Nhật Bản mặc nhiên như là thị trường phát triển duy nhất ở châu Á đủ lớn để tiếp nhận nó.

Lý do thứ hai là tình trạng trì trệ chính trị gần đây của Nhật Bản - đảng Dân chủ Tự do cầm quyền và lãnh đạo của đảng này, Shigeru Ishiba, vẫn chưa thể tập hợp một chính phủ đa số - không phải là vấn đề lớn đối với thị trường chứng khoán. Ishiba và đảng của ông không đủ mạnh để gây rối loạn cho đà phát triển của nền kinh tế, hoặc phá vỡ các tiến bộ trong cải cách quản trị doanh nghiệp và tái cấu trúc mà rất thu hút các nhà đầu tư nước ngoài.

Tuy nhiên, cũng có những lập luận phản bác mạnh mẽ, chẳng hạn như khả năng chính quyền Trump có thể tạo ra bất ổn địa chính trị cao đến mức các nhà đầu tư phải quay lại những mô hình giao dịch tránh rủi ro và giảm sự tham gia vào thị trường Nhật Bản.

Dù Nhật Bản có thể gắn liền với tăng trưởng toàn cầu, một phần quan trọng trong đó vẫn phụ thuộc vào Trung Quốc. Ngay cả khi các công ty Nhật có thể vượt qua được các mức thuế cao hơn và yêu cầu "chọn phe" từ Washington, Trung Quốc có thể sẽ không còn mang lại lợi ích nhiều như trước đây.

Về mặt chính trị, rủi ro quanh canh bạc tổng tuyển cử thất bại của Ishiba có thể lớn hơn so với dự đoán của Newman và những người lạc quan khác. Cái giá phải trả cho sự yếu đuối của thủ tướng - không thể truyền tải tầm quan trọng của Nhật Bản với Trump hoặc cho thấy khả năng ông sẽ tại vị đủ lâu để Trump quan tâm - sẽ rất cao.

Kể từ đầu năm 2024, khi chỉ số Nikkei 225 cuối cùng đã vượt qua kỷ lục năm 1989, câu khẩu hiệu của các nhà môi giới là “Nhật Bản đã trở lại”. Một loạt các quỹ đầu tư lớn của Mỹ và châu Âu đã đến Tokyo để tự mình kiểm tra tính xác thực của lời chào mời. Ngày càng nhiều người có vẻ đã bị thuyết phục, nhưng chưa đạt đến mức tự tin để có sự phân bổ lớn vào Nhật Bản. Dù sao thì họ cũng đang chờ đợi kết quả cuộc bầu cử Mỹ.

Việc “Trump đã trở lại” có thể đảm bảo rằng “Nhật Bản vẫn ở lại”. Nhưng điều này cũng có thể đẩy Nhật Bản lùi xa hơn nữa.