Thay vào đó, cần khẩn trương phát triển và vận hành các kịch bản thay thế đa chiều, nhằm phản ứng linh hoạt hơn với các cú sốc bất thường – đặc biệt là đến từ chính sách thương mại khó đoán của Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump.

Tại một hội nghị ở Zurich hôm thứ Ba, ông Jose Luis Escriva – đại diện của Tây Ban Nha trong Hội đồng ECB – thẳng thắn nhận định rằng trong môi trường rủi ro cao, “các kịch bản trung tâm không còn mang nhiều giá trị thông tin”. Thay vào đó, ông kêu gọi ECB nên gia tăng trọng số cho các mô hình dự báo thay thế có cấu trúc rõ ràng và độ nhạy cao, để chuẩn bị cho các biến số bất thường về cả tăng trưởng lẫn lạm phát. Theo ông, “tính tùy biến trong phản ứng chính sách giờ đây cần được đặt lên hàng đầu hơn bao giờ hết”.

Cùng quan điểm, Thống đốc Ngân hàng Trung ương Ireland – ông Gabriel Makhlouf – nhấn mạnh rằng chính sách tiền tệ cần phải thích nghi với một thực tế mới: địa kinh tế toàn cầu đang bị phân mảnh và định hình lại bởi các cú sốc từ phía cung, không còn mang tính chu kỳ truyền thống. “Chúng ta đang bước vào một kỷ nguyên mà sự bất định trở thành điều chắc chắn. Và trong bối cảnh đó, chỉ có những công cụ phân tích kịch bản mới giúp chúng ta hiểu được đầy đủ phạm vi của các kết cục kinh tế có thể xảy ra”, ông Makhlouf nói.

Trọng tâm của làn sóng bất ổn hiện tại được cho là xuất phát từ các chính sách thuế quan bất thường của ông Trump. Loạt biện pháp áp thuế gần đây từ Mỹ đang phủ bóng lên triển vọng tăng trưởng của khu vực đồng euro (gồm 20 quốc gia thành viên), đồng thời tạo ra tác động phức tạp tới lạm phát – yếu tố mà ECB đang theo dõi sát sao. Dù vậy, với dự báo lạm phát sẽ quay trở lại mục tiêu 2% trong vài tháng tới, các nhà hoạch định chính sách đang cân nhắc khả năng tiếp tục nới lỏng, sau bảy lần cắt giảm lãi suất kể từ tháng 6/2024. Giới đầu tư hiện nghiêng về kịch bản ECB sẽ có thêm hai lần cắt giảm lãi suất nữa trước cuối năm 2025.

ECB được kỳ vọng sẽ công bố các mô hình kịch bản kinh tế mới trong báo cáo kinh tế quý sắp tới, dự kiến phát hành vào tháng 6. Đây không phải là lần đầu tiên ECB vận dụng phân tích kịch bản – ngân hàng từng sử dụng công cụ này hiệu quả trong thời kỳ đại dịch và cuộc chiến Nga – Ukraine.

Trong bài phát biểu của mình, ông Escriva lưu ý rằng ảnh hưởng tiêu cực từ thuế quan của Mỹ đến tăng trưởng là điều khá rõ ràng, song tác động lên lạm phát lại không dễ đoán định. Chính vì vậy, ông thúc giục ECB cần chủ động hơn trong việc theo dõi dữ liệu tần suất cao để có thể kịp thời điều chỉnh chính sách khi cần. “Chúng ta cần đặt chế độ cảnh báo sớm ở mức cao nhất,” ông nói.

Trong khi đó, ông Makhlouf đã trình bày ba kịch bản chính phản ánh các con đường mà cuộc chiến thương mại hiện nay có thể diễn tiến:

Kịch bản 1: Các đe dọa thuế quan chỉ tồn tại ngắn hạn nhưng kéo theo tâm lý bất an dai dẳng, khiến đầu tư và niềm tin sụt giảm. Kết cục này có khả năng tạo ra áp lực giảm phát.

Kịch bản 2: Các biện pháp thuế đối ứng trở thành chính sách dài hạn, kéo theo các động thái trả đũa từ các đối tác thương mại lớn. Tăng trưởng bị ảnh hưởng nặng, còn lạm phát thì dao động không ổn định.

Kịch bản 3: Mỹ đạt được một thỏa thuận thương mại với EU, nhưng căng thẳng với Trung Quốc tiếp tục leo thang. Kết quả là xuất khẩu của Trung Quốc bị chuyển hướng sang thị trường châu Âu, đặt ra thách thức mới cho chuỗi cung ứng và cán cân thương mại của khu vực.

“Các doanh nghiệp và nhà hoạch định chính sách cần thay đổi tư duy vận hành: không còn là tối ưu hóa theo kịch bản trung tâm, mà là chuẩn bị tốt nhất cho phổ biến động rộng hơn của rủi ro toàn cầu,” ông Makhlouf kết luận. “Sự linh hoạt và nhanh nhạy chính là chiếc la bàn của thời kỳ bất định này.”