Nhiệm kỳ Tổng thống thứ hai sẽ trao cho ông một vị thế đặc biệt - một quyền lực có thể giúp ông ngăn chặn những vụ kiện hình sự nghiêm trọng đang đe dọa bản thân. Trong số đó có hai bản cáo trạng cấp liên bang - một liên quan đến việc xử lý sai tài liệu mật quốc gia, và một về cáo buộc tìm cách lật ngược kết quả bầu cử Tổng thống 2020.

Song song với đó là hai vụ kiện ở cấp tiểu bang - vụ án "tiền bịt miệng" tại Manhattan, nơi ông đã bị kết tội với 34 trọng tội, cùng với vụ kiện tại Georgia về cáo buộc can thiệp bầu cử năm 2020. Đảng Dân chủ đã kỳ vọng rằng những bản cáo trạng này - được đưa ra sau khi Trump rời nhiệm sở - sẽ làm suy giảm uy tín của ông trong mắt cử tri Đảng Cộng hòa. Tuy nhiên, ngay cả khi đây là lần đầu tiên trong lịch sử một cựu Tổng thống Mỹ phải đối mặt với các cáo buộc hình sự, điều này dường như chẳng hề ảnh hưởng đến sự ủng hộ nhiệt thành của những người ủng hộ ông.

Trong trường hợp Trump tái đắc cử, các công tố viên phụ trách những vụ án này sẽ phải đương đầu với những rào cản pháp lý mới - những thách thức có thể trở thành đòn chí mạng cho các vụ kiện vốn đã vô cùng phức tạp và chưa từng có tiền lệ này.

Điều gì sẽ xảy ra với những vụ án liên bang?

Hiện ông Donald Trump đang phải đối mặt với hai vụ án liên bang do công tố viên đặc biệt Jack Smith của Bộ Tư pháp khởi xướng: vụ thứ nhất cáo buộc ông can thiệp bất hợp pháp vào cuộc bầu cử 2020, và vụ thứ hai liên quan đến cách thức ông xử lý các tài liệu tuyệt mật được phát hiện tại dinh thự của ông ở Mar-a-Lago. Trong đó, vụ án đầu tiên đang được thụ lý tại Washington DC nhưng đã rơi vào bế tắc trong quá trình xét xử sơ bộ. Vụ án còn lại đã bị một thẩm phán tại Florida bác bỏ, buộc Bộ Tư pháp phải đệ đơn kháng cáo.

Nếu Trump thành công trong việc giành lại chiếc ghế Tổng thống, ông sẽ nắm trong tay nhiều đòn bẩy quyền lực để gây sức ép lên Bộ Tư pháp - một cơ quan thuộc nhánh hành pháp dưới quyền giám sát của ông - nhằm hủy bỏ các vụ kiện. Theo một chính sách lâu đời của Bộ Tư pháp, họ không truy tố Tổng thống đương nhiệm. Với tư cách người đứng đầu hành pháp, Trump sẽ có quyền bổ nhiệm một Bộ trưởng Tư pháp mới, và ông hoàn toàn có thể chọn người sẵn sàng dẹp bỏ những cáo buộc nhắm vào mình (theo tiết lộ của ABC News, một ứng viên tiềm năng cho vị trí này là Aileen Cannon - chính vị thẩm phán đã bác bỏ vụ án tài liệu mật). Thậm chí, ông có thể trực tiếp ra lệnh đình chỉ toàn bộ vụ kiện. Đáng chú ý, vị cựu Tổng thống cũng đã công khai tuyên bố sẽ lập tức sa thải Jack Smith ngay khi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử.

Vậy còn những vụ án ở cấp tiểu bang sẽ ra sao?

Các vụ kiện tại Georgia và Manhattan, dù nằm ngoài phạm vi quyền hạn của Bộ Tư pháp Liên bang, khiến Trump khó lòng can thiệp ngay cả khi nắm quyền Tổng thống. Tuy nhiên, giới chuyên gia pháp lý nhận định rằng các vụ án này khó có thể tiếp tục tiến triển nếu ông trở lại vị trí chủ nhân Nhà Trắng.

Tại Georgia, Trump đang đối mặt với cáo buộc dàn dựng âm mưu nhằm đảo ngược kết quả bầu cử 2020. Trong khi một số đồng phạm đã thừa nhận tội trạng, cựu Tổng thống vẫn một mực khẳng định sự trong sạch của mình. Theo phân tích của Giáo sư luật Clark Cunningham đến từ Đại học Georgia State, Trump có thể viện đến một nước cờ khác - yêu cầu Bộ Tư pháp đệ đơn lên tòa án liên bang để tạm dừng vụ án Georgia. Đây cũng chính là con đường nhanh nhất để đưa vụ việc lên Tòa án Tối cao Mỹ - cơ quan đã tuyên bố hồi tháng 7 rằng các cựu Tổng thống được hưởng quyền miễn trừ truy tố hình sự đối với những hành vi trong quá trình thực thi công vụ.

Tiến trình xét xử tại Georgia hiện đang rơi vào bế tắc khi công tố viên quận Fani Willis - người khởi xướng vụ án, đang phải đương đầu với áp lực truất quyền sau khi công chúng phát hiện mối quan hệ không minh bạch giữa bà với một luật sư bên ngoài được mời về hỗ trợ công tố. Về phần vụ án tại Manhattan, Trump dự kiến sẽ nhận phán quyết vào cuối tháng 11, sau khi thẩm phán chủ tọa chấp thuận hoãn phiên tòa đến sau cuộc bầu cử. Tuy nhiên, tòa án vẫn chưa đưa ra quyết định cuối cùng về việc liệu toàn bộ hay một phần bản án có nên bị hủy bỏ hay không, căn cứ theo phán quyết về quyền miễn trừ của Tòa án Tối cao.

Các chuyên gia pháp lý hàng đầu đã chỉ ra rằng việc tuyên án phạt tù đối với một Tổng thống đương nhiệm sẽ đi ngược lại tinh thần hiến pháp. Do đó, nhiều khả năng việc tuyên án sẽ phải hoãn lại ít nhất cho đến sau cuộc bầu cử Tổng thống kế tiếp. Như nhận định của Giáo sư Paul Butler đến từ Trường Luật Georgetown: "Ở thời điểm hiện tại, có thể nói Trump đã nắm phần thắng trong tay ở cả bốn vụ án."

Liệu Trump có thể tự ân xá cho chính mình?

Theo hiến pháp Mỹ, Tổng thống được trao quyền hạn trong việc ân xá cho những người đang bị kết án hoặc bị buộc tội ở cấp liên bang, dù quyền lực này không thể vượt qua thẩm quyền luận tội của Quốc hội. Trong suốt chiều dài lịch sử nước Mỹ, chưa từng có tiền lệ một Tổng thống nào tự ân xá cho bản thân. Tuy nhiên, theo nhiều nguồn tin đáng tin cậy, Trump đã bắt đầu ấp ủ ý tưởng này ngay từ thời điểm ông còn tại vị trong nhiệm kỳ đầu tiên.

Cần lưu ý rằng bất kỳ hành động tự ân xá nào cũng chỉ có hiệu lực đối với các vụ án liên bang, và gần như chắc chắn sẽ vấp phải những thách thức pháp lý nghiêm trọng - điều này đồng nghĩa với việc động thái chưa từng có trong tiền lệ này cuối cùng có thể phải được đưa ra trước Tòa án Tối cao để phán quyết. Tuy nhiên, Trump có thể không cần đến phương án này nếu Bộ Tư pháp tự quyết định bác bỏ các vụ án. Đối với những tội danh ở cấp tiểu bang, quyền ân xá thuộc về các thống đốc hoặc những cơ quan có thẩm quyền như hội đồng ân xá.

Giáo sư Aziz Huq từ Trường Luật Đại học Chicago nhận định: "Trong quá khứ, vấn đề ân xá sẽ mang tính then chốt hơn rất nhiều, bởi phạm vi truy tố Tổng thống khi đó còn rộng mở. Tuy nhiên, sau phán quyết mang tính bước ngoặt về quyền miễn trừ của Tòa án Tối cao, vấn đề này đã không còn quá quan trọng nữa, bởi lẽ không còn nhiều trường hợp mà Tổng thống có thể bị truy tố".

Trong khi đó, Giáo sư Butler lại đưa ra một góc nhìn khác, cho rằng Trump vẫn có thể lựa chọn phương án tự ban hành lệnh ân xá trước như một biện pháp pháp lý, nhằm đảm bảo tuyệt đối không còn khả năng bị truy tố ở cấp liên bang sau khi rời khỏi Nhà Trắng. Tuy nhiên, một bước đi chưa từng có tiền lệ như vậy sẽ không thể tránh khỏi việc phải đối mặt với vô số thách thức pháp lý phức tạp.